Na przełomie lata i jesieni w Hotelach SPA Dr Irena Eris – Krynica Zdrój 12+ i Wzgórza Dylewskie odbywa się niezwykłe cykliczne wydarzenie, dzięki któremu od siedmiu lat goście mogą spróbować wykwintnych dań z tradycyjnych produktów z różnych regionów. W tym roku ponownie lejtmotywem Tasty Stories była lokalna kultura i sztuka, a ich bohaterami artyści i rzemieślnicy, którzy w swojej twórczości lub pasji odwołują się do dziedzictwa kulturowego, pragną odtworzyć i podtrzymywać dawne tradycje dla kolejnych pokoleń.

Uchronić od zapomnienia

To, co możemy zrobić, żeby zadbać o nasze dziedzictwo kulturowe, to pozwolić opowiadać tym, którym jest ono bliskie. Dlatego podczas Tasty Stories oddajemy głos twórcom i twórczyniom, którzy kultywują lokalne tradycje. Beskid Niski i Sądecki reprezentowali: Piotr Trochanowski, wybitny łemkowski poeta i jeden z pionierów animatorów odrodzenia kulturalno-etnicznego łemkowskiej społeczności, Katarzyna Orszulak, która tworzy krywulki, rodzaj naszyjnika zakładanego na śnieżnobiałą koszulę, oraz Stanisław Kolbuch, mistrz plecionkarstwa. Natomiast podczas podróży po Warmii i Mazurach spotkaliśmy się z Krystyną Tarnacką-Jurgielewicz, która wykonuje czepce warmińskie wpisane w 2023 r. na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, oraz Natalią Tejs. Ona z kolei autorską techniką uwiecznia na deskach ze starej, ponad 100-letniej stodoły warmińskiej krajobrazy i elementy architektoniczne. Poznaliśmy również Piotra Szatkowskiego – naukowca i pasjonata języka mazurskiego, który troszczy się o jego zachowanie poprzez publikacje takie jak „Elementarz mowy mazurskiej”, ale też popularyzuje go w trakcie prelekcji czy w mediach społecznościowych.

Otworzyć się na nowe
Ci bohaterowie i ich twórczość stali się tłem wspólnej ekskluzywnej kolacji z menu degustacyjnym przygotowywanym pod wodzą szefów kuchni z Hoteli SPA Dr Irena Eris: Janusza Myjaka (Krynica-Zdrój), Agnieszki Wilbrandt i Sławomira Kwaśniewskiego (Wzgórza Dylewskie). W tym roku zaproszenie do udziału w Dr Irena Eris Tasty Stories przyjęli: Mateusz Suliga z restauracji Artesse (rekomendowanej w Przewodniku Michelin), Łukasz Budzik z restauracji Między Mostami, Bartosz Szymczak z restauracji Rozbrat 20 (z gwiazdką Michelin) oraz Ewa Szyc-Juchnowicz z restauracji Malika. Odmienne style gotowania, doświadczenie, temperament i preferencje smakowe sprawiają, że z tych samych produktów co roku powstają inne, zaskakujące w swojej kompozycji i smaku dania. Dla gości uczestniczących w kolacjach za każdym razem opracowane menu degustacyjne stanowi niespodziankę, ale przede wszystkim staje się pretekstem do rozmów – zarówno o jedzeniu, jak i o życiu. Zdarza się, że podczas takich spotkań między gośćmi zawiązują się przyjaźnie, a często też pojawiają się postanowienia, by spotkać się za rok.

Organizatorzy składają podziękowanie partnerom: gminie Ostróda, Wineonline, Rent Design oraz mediom – magazynom: „Zwierciadło”, „Sens”, „Weranda”, „Stylish Paper”, „Made in Warmia & Mazury” oraz „Sense of Beauty”.

DrIrenaErisTastyStories.com

Stanisław Kolbuch
Mistrz Tradycji, członek Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Wyplatania przedmiotów ze słomy nauczył się w dzieciństwie od swojej mamy Władysławy Stelmach, zdobywczyni wielu nagród. Od 20 lat mieszka i prowadzi gospodarstwo w Iwli w Beskidzie Niskim. W wolnych chwilach rozwija swoje rzemiosło, reaktywując zapomnianą dziś dziedzinę. Tworzy ozdoby świąteczne, dekoracje, akcesoria do kuchni, zabawki, biżuterię, kosze i kapelusze. W 2016 r. jako jedna z nielicznych osób z Podkarpacia brał udział w Międzynarodowym Festiwalu Słomkarskim „Jak złoto”, organizowanym przez Uniwersytet Ludowy w Woli Sękowej. Żyje i pracuje w Warszawie. Plecionkarstwo w Polsce zostało wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego decyzją z 10 lipca 2018 r.

Katarzyna Orszulak
Jest absolwentką Policealnego Studium Animatorów Kultury. Zajmuje się tworzeniem biżuterii regionalnej, głównie łemkowskiej i bojkowskiej. Są to wykonywane ze szklanych, drobnych koralików krywulki i sylianki, czyli damskie naszyjniki oraz męskie gerdany. W przeszłości zakładano je przy okazji świąt i uroczystości rodzinnych i religijnych. Poszczególne wzory miały znaczenie symboliczne, wierzono, że zapewnią szczęście i powodzenie. Najbardziej ozdobna i bogata krywulka może się składać nawet z pięciu tysięcy koralików nawlekanych ręcznie. Wykonywanie krywulek widnieje na liście UNESCO od 2024 r.

Ewa Sowińska
Mówi o sobie, że jest góralką z wyboru. W okolice Piwnicznej-Zdroju zaczęła przyjeżdżać ponad 20 lat temu. Po spotkaniu z Michałem Nakielskim, który jako jeden z ostatnich mieszkańców regionu zajmował się tkaniem rękawic furmańskich, postanowiła ocalić je od zapomnienia i ożywić tradycję ich wytwarzania. Razem z grupą miłośników tego rzemiosła brała udział w warsztatach przestrzennego tkactwa Czarnych Górali prowadzonych przez Nakielskiego. Wraz z umiejętnościami przyszła chęć upowszechnienia rękawic furmańskich wśród lokalnych mieszkańców i turystów odwiedzających okolice Piwnicznej-Zdroju. Energia i zaangażowanie grupy zaowocowały w 2022 r. wpisaniem tkania rękawic furmańskich przez Czarnych Górali na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Krystyna Tarnacka-Jurgielewicz
Artystka i rękodzielniczka, która wykonuje stroje i czepce warmińskie, w przeszłości stanowiące odświętne nakrycia głowy zamężnych Warmianek, maluje na szkle i ceramice. Jej specjalnością są również koronki weneckie i hafty. Tworzy wyroby z sitowia i słomy, a także akwarele i obrazy olejne. Hobbystycznie przenosi wzory z czepców warmińskich na bombki choinkowe. Mieszka w Lidzbarku Warmińskim, gdzie przez wiele lat prowadziła Pracownię Rękodzieła Artystycznego „Dol-Art”, w której gromadziła przedmioty związane z dawną warmińską sztuką użytkową. Dzięki niej (przy wsparciu Izabeli Treutle) umiejętność wytwarzania czepców została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2021 r.

Ania Broda
Śpiewaczka, cymbalistka, kompozytorka, autorka płyty „A ja nie chcę spać” i muzyk Kapeli Brodów. Rekonstruuje polską muzykę tradycyjną świecką i religijną, pisze piosenki dla siebie i dla dzieci, kołysanki i inne miniatury muzyczne. Komponuje utwory, bazując na starych tekstach warmińskich. Wykonuje je na cymbałach.

Czy wiesz, że...
Cymbały to najbardziej charakterystyczny instrument w muzyce ludowej Polski południowo-wschodniej. Gra na tym instrumencie została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2023 r. Umiejętnościami wykonania utworów na cymbałach może pochwalić się również Stanisław Kondrat z Gietrzwałdu, który był bohaterem poprzednich Tasty Stories.

Beata Rząca
Wraz z mamą Moniką Madej tworzą damski tandem, obu oczy się śmieją, gdy opowiadają o koronkach – tych słynnych, z Bobowej, których tradycja ma już ponad 100 lat. Tradycyjnie koronka służyła jako ozdoba stołów, bielizny, pościeli, szat liturgicznych, ołtarzy, i tak jest do dzisiaj. Ich koronkarski dorobek zainspirował Tomasza Ossolińskiego, uznawanego za jednego z najlepszych polskich krawców, projektantów mody, specjalizującego się w sukniach ślubnych i garniturach. Zlecił bobowiankom zrobienie koronki do historycznej sukni wykorzystanej w serialu Netfliksa „1670”. Wykonywanie koronki klockowej znajduje się na liście UNESCO od 2023 r.

Skarby narodowe

To dzieła sztuki, literatury, utwory muzyczne czy obiekty architektoniczne, ale również umiejętności przekazywane często z pokolenia na pokolenie, które były lub nadal są charakterystyczne dla danego regionu. Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego powstała po to, by je chronić, ale też kultywować pamięć o nich. Zgodnie z Konwencją UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (z 2003 r.) państwa, które wyraziły zgodę na zatwierdzenie tej umowy, mają obowiązek inwentaryzacji przejawów dziedzictwa znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami konwencji. W gronie krajów, które ratyfikowały umowę, jest również Polska – rejestr elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego powstaje od 2014 r. pod nazwą Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ma ona charakter informacyjny i obecnie zawiera 103 udokumentowane wpisy. Listę prowadzi minister kultury i dziedzictwa narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.

O wpis mogą się ubiegać wszystkie środowiska związane z praktykowaniem tradycji, zwyczajów, obyczajów, wykonywaniem tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła, kultywujące pamięć historyczną, przechowujące wiedzę tradycyjną i wierzenia, zajmujące się tradycjami muzycznymi, widowiskowymi, językowymi i wszelkimi innymi przejawami usankcjonowanej tradycją działalności człowieka.